De positieve psychologie is een stroming uit het eerste decennium van de 21e eeuw. Grondleggers zijn Seligman en Csikszentmihalyi die zich afzetten tegen de klassieke psychologie die de focus legt op wat er niet goed gaat. Seligman introduceerde de term ‘aangeleerde hulpeloosheid’ waarbij mensen afhankelijk worden van een therapeut of coach. Csikszentmihalyi heeft het begrip ‘flow’ vormgegeven waarbij de focus ligt op waar mensen energie van krijgen, waar ze ‘shining eyes’ van krijgen en wanneer ze optimaal functioneren.
De positieve psychologie legt de nadruk op wat er goed gaat en het accent op kwaliteiten als veerkracht, vitaliteit en doorzettingsvermogen. Teveel bescherming en hulp leidt tot verzwakking van mensen, maar ga juist op zoek naar hulpbronnen en positieve krachten.
Daniël Ofman heeft met zijn model van het enneagram (9 persoonlijkheidstypen) en het zeer veel gebruikte kernkwadrant (kwaliteit – valkuil – uitdaging – allergie) in de nederlandse psychologie op een geheel eigen wijze uiting gegeven aan het benadrukken van het positieve.
De oplossingsgerichte benadering in coaching (o.a. Insoo Kim Berg) legt de focus op de toekomst in plaats van op het verleden. Er is veel minder aandacht voor een uitgebreide analyse en verklaring van een probleem, maar er wordt vlot geschakeld naar een oplossing die werkt in de toekomst. Coert Visser beschrijft in het boek ‘Doen wat werkt’ zijn zevenstappenmodel:
- Verhelderen van de veranderbehoefte
- Definiëren van de gewenste toestand
- Vaststellen van het platform
- Analyseren van eerder succes
- Eén stapje vooruit zetten
- Vooruitgang monitoren
- Vaststellen van de verdere veranderbehoefte
Uit de oplossingsgerichte benadering komt ook het werken met ‘wondervragen’ (hoe zou de situatie eruit zien als er vannacht een wonder gebeurt en alles is opgelost?) en ‘schaalvragen’ (welk cijfer geef je de situatie nu en wat is er nodig om van bv een 5 naar een 7 te gaan?).
Over het algemeen kun je bij het oplossingsgericht werken vijf verschuivingen in het denken over verandering waarnemen:
- Van defectgericht naar succesgericht
- Van abstracte doelen naar concrete doelen
- Van externe naar interne oplossingen
- Van geplande verandering naar de aanpak van één stapje vooruit
- Van top-down naar bottom-up