In deel 1 van Polarisatie geeft Brandsma inzicht in de wetmatigheden van polarisatie en legt hij de verschillen uit tussen conflict en polarisatie. De kern van het boek gaat over ‘leren het midden te houden’, omdat het midden kansen biedt voor sociale cohesie, beschaafd samenleven. Polarisatie is wij-zij denken en een hoofdrol is weggelegd voor ‘gedachtenconstructie’; opvattingen en ideeën die je kunt bedenken over de ‘wij’ en de ‘zij’. Polarisatie heeft brandstof nodig anders dooft het vuurtje. Uitspraken over de identiteit van de andere groep dienen als brandstof voor polarisatie. Voldoende brandstof resulteert in een gevoelsdynamiek waarvoor alle mensen vatbaar zijn; de onderbuik wordt aangesproken.
In een situatie van polarisatie onderscheidt Brandsma vijf rollen die mensen in kunnen nemen: de pusher (bevindt zich één van de polen en levert veel brandstof), de joiner (kiest een kamp zonder zelf vooraan te lopen), de silent (kiest geen partij, houdt zich op de vlakte), de bridge builder (stelt zich boven de partijen op en kan, ongewild, brandstof leveren voor polarisatie) en de scapegoat (de zondebok die in het midden wordt gezocht, bijvoorbeeld een voormalig bruggenbouwer).
In deel 2 wordt het ‘conflict’ (het kleine broertje van polarisatie) onder de loep genomen; begripsbepaling, onderscheiden van een zevental fasen en vier stadia (preventie, interventie, bemiddeling en verzoening) en een onderzoek naar de achtergronden van een conflict. Is een conflict de uitzondering op de normaaltoestand van vrede (en moeten we dus op zoek naar een zondebok en herstel van harmonie) of is een conflict de normaaltoestand en een kans om conflictvaardigheden te trainen en om te leren van het conflict. We hebben conflicten omdat we hetzelfde willen, maar op een andere manier en dat is het uitgangspunt om vooruitgang te boeken. Vrede in een bedrijf is niet de afwezigheid van conflicten, maar het op een effectieve manier omgaan met conflicten.
In deel 3 geeft Brandsma wat te doen bij conflicten en polarisatie en wat vooral niet. Verschillende gamechangers (zoals positie veranderen of toon veranderen) passeren de revue. Belangrijke vaardigheden als ‘mediative speech’ en ‘mediative behaviour’ worden uitgelegd.