Disciplines van de lerende organisatie
- Persoonlijk meesterschap: consistent gestalte geven aan ideeën die je werkelijk belangrijk vindt
- Mentale modellen: diepgewortelde veronderstellingen, generalisaties of beelden die bepalen hoe we de dingen zien
- Gemeenschappelijke visie opbouwen: scheppen van een toekomstbeeld dat door iedereen binnen de organisatie gedeeld wordt
- Teamleren: als het team leert, leren de individuen en leert ook de organisatie
- Systeemdenken: vaardigheid om de grote patronen duidelijker te zien en effectiever te kunnen veranderen
Systeemdenken, de vijfde discipline, integreert de andere disciplines, zorgt voor een samenhangend geheel van theorie en praktijk.
Leerstoornissen van de organisatie:
- ‘Ik ben mijn positie’: mensen beperken hun functioneren tot hun eigen taak, zonder het doel van de gehele organisatie daarbij te zien (“ik ben aangenomen om les te geven”)
- ‘De vijand zit buiten’: het probleem zit bij anderen in de organisatie of buiten de organisatie
- Fixatie op gebeurtenissen: gebeurtenissen zijn waarneembaar (boven de waterlijn), maar zeggen niet altijd iets over de langzame, geleidelijke diepere processen
De wetten van de vijfde discipline
- De problemen van vandaag komen voort uit de ‘oplossingen’ van gisteren
- Hoe harder je duwt, hoe harder het systeem terugduwt (je moet steeds harder gaan lopen om hetzelfde resultaat te verkrijgen)
- Gedrag wordt eerst beter, dan pas slechter (oppervlakkige ingrepen werken een tijdje vaak heel goed)
- De makkelijkste manier om eruit te komen brengt je meestal er weer in terug
- Middel is erger dan de kwaal (een glas alcohol kan je helpen ontspannen)
- Oorzaak en gevolg liggen niet dichtbij elkaar in tijd en ruimte
- Kleine veranderingen kunnen grote resultaten opleveren, maar de grootste hefboomwerking vindt men vaak op de minst voor de hand liggende plaats (roerblad van een oceaantanker)
- Als je een olifant in tweeën deelt, krijg je niet twee olifanten (het geheel is meer dan de som van zijn delen)
- Schuld bestaat niet
Gemeenschappelijke visie
- Persoonlijke visie aanmoedigen (niet intekenen op de visie van een ander)
- Van persoonlijke tot gemeenschappelijke visie
- Richtlijnen voor de leider
- doe zelf helemaal mee
- wees eerlijk
- laat de ander zelf kiezen
- Visie verankerd in de leidende gedachten
- wat? visie is het toekomstbeeld
- waarom? de missie geeft antwoord op deze vraag
- hoe? kernwaarden geven aan hoe wij handelen op weg naar het doel in overeenstemming met de missie
- Creatieve spanning (spanning tussen visie en werkelijkheid)
Teamleren
Gelijkgerichtheid (bijv. bij muzikanten of een sportploeg) kan tot veel betere resultaten leiden
Teamleren is gebaseerd op een effectief gebruik van dialoog en discussie (wetende dat dit twee verschillende activiteiten zijn). Een goed team kan schakelen van dialoog naar discussie en andersom.
Discussie: verschillende meningen en argumenten worden naar voren gebracht om op dat moment een beslissing op te baseren
Dialoog: op vrije en creatieve wijze zaken onderzoeken, door intens naar elkaar te luisteren en een mening op te schorten
- veronderstellingen opschorten
- praten als collega’s
- geen hiërarchie
- op basis van vriendschappelijkheid
- leider die de dialoog op het juiste spoor houdt
- niet laten verworden tot een discussie
- inzien van eigen defensief gedrag
- vragen stellen
- intens luisteren en proberen te begrijpen
- oefenen
Lerende organisaties worden gekenmerkt door:
- openheid
- plaatselijkheid
- leren
- persoonlijk meesterschap op het werk en thuis
- leiderschapskwaliteiten
Openheid
Geen politieke omgeving, ‘wat’ is belangrijker dan ‘wie’.
Openheid in het open en eerlijk over belangrijke onderwerpen spreken en openheid in het open tegen jezelf zijn en je eigen denken kritisch te beschouwen.
Wat zijn onze basiswaarden? Durven we af te zien van zekerheden?
Plaatselijkheid
De baas blijven zonder de baas te spelen. Plaatselijkheid wil zeggen dat verantwoordelijkheden en beslispunten lager in de organisatie gelegd worden (teams).
Nieuwe rol van de directie:
– beheerder van de gemeenschappelijke weide
– onderzoeker en ontwerper (van het schip)
– aanmoedigen tot het nemen van risico’s (fouten maken mag)
Persoonlijk meesterschap op het werk en thuis
Evenwicht nastreven is niet zo moeilijk, maar daadwerkelijk bereiken en bewaken…
Wat is werkelijk belangrijk voor je? Maak keuzes! Wees eerlijk over je gemaakte keuzes.
Een goede organisatie (bedrijf) werkt er ook aan om mensen tegen zichzelf te beschermen en te bespreken wat werkelijk belangrijk is in het leven.
Leiderschapskwaliteiten in een lerende organisatie
- Inspireren tot visie
- Ontwerper van het schip
- Beheerder van de visie (de organisatie maakt deel uit van iets groters)
- Leermeester (mensen laten leren)
- Creatieve spanning